Polski Instytut Sztuki Filmowej dofinansuje kwotą 40 tys. złotych projekt eksperymentalnej rekonstrukcji bio-pleografu Kazimierza Prószyńskiego.

„(…) przyrząd, służący do kopiowania z natury i odtwarzania wrażeń świetlnych, jakie odbiera oko nasze przy wszelkich widocznych ruchach ciał z zachowaniem wrażenia ciągłości danych ruchów” – tak w 1898 roku opisał bio-pleograf sam Kazimierz Prószyński na łamach poświęconego nowinkom technologicznym „Światła”. Na podstawie zamieszczonego w magazynie opisu i dwóch zachowanych zdjęć urządzenie zostanie zrekonstruowane i udostępnione szerokiej publiczności w ramach polskiej części rozpoczynającej się w listopadzie 2017 roku wystawy „Leonardo da Vinci – Energia Umysłu”.

Kazimierz Prószyński, nazywany „Kolumbem kinematografii” i „polskim Edisonem”, był inżynierem, wynalazcą i konstruktorem pionierskich aparatów kinematograficznych oraz kamer filmowych. Stworzony przez niego pleograf wyprzedził kinematograf opatentowany przez braci Lumière – choć to oni zapisali się w zbiorowej pamięci jako pionierzy sztuki filmowej.

W ramach dotowanego przez PISF projektu powstaną dwa obiekty: działająca, pełnosprawna replika tzw. bio-pleografu (czyli udoskonalonej przez konstruktora wersji pierwotnego urządzenia) oraz replika opatentowanego przez Prószyńskiego mechanizmu chwytaka taśmy filmowej – rozwiązania technologicznego, które zrewolucjonizowało ówczesny przemysł filmowy.

– Rekonstrukcja bio-pleografu będzie eksperymentem wyjątkowym nie tylko na skalę polską, ale i międzynarodową – mówi Piotr Kulesza, kierownik Działu Wystaw i Projekcji Narodowego Centrum Kultury Filmowej. – To ogromne wyzwanie konstruktorskie ze względu na fakt, że planujemy zrekonstruować całkowicie sprawne urządzenie, którego mechanizm opierać się będzie na materiałach i technologii użytych w oryginalnych obiektach z końca XIX w.

Wystawa „Leonardo da Vinci – Energia Umysłu”, jedna z największych i najlepszych międzynarodowych ekspozycji, zostanie otwarta w listopadzie 2017 roku w niezwykłej scenerii Hali Maszyn „EC1 Łódź – Miasta Kultury”. Będzie podzielona na 6 działów — od obserwacji natury, poprzez przekształcenia ruchu, machiny wojenne i maszyny latające, po doskonalenie produkcji i unifikację wiedzy.

Wykonane według zachowanych materiałów modele i instalacje przyjadą do Łodzi z Francji i Włoch. Pod patronatem Narodowego Centrum Kultury Filmowej powstaje też komponent polski, prezentujący dorobek XIX-wiecznych „polskich Leonardów”. Na wystawę – poza zrekonstruowanymi dziełami Kazimierza Prószynskiego – trafią wynalazki Jana Szczepanika: pioniera barwnego filmu i fotografii, mającego swój wkład w wynalezienie telewizji, twórcy… pierwszej kamizelki kuloodpornej, a także pionierów szybownictwa: Jana Wnęka i Czesława Tańskiego.
Po zakończeniu wystawy zrekonstruowany bio-pleograf stanie się częścią jednej z trzech stałych ekspozycji Narodowego Centrum Kultury Filmowej: ścieżki dydaktycznej „Kino Polonia”, poświęconej historii kina na ziemiach polskich.

Współfinansowanie: